درمان هیرسوتیسم در طب نوین و سنتی

درمان هیرسوتیسم در طب نوین و سنتی

هیرسوتیسم چیست؟

به رشد بیش از اندازه مو در مکان‌های خاصی از صورت و بدن خانم‌ها هیرسوتیسم یا پر مویی گفته می شود. موهای صورت یک خانم به طور طبیعی باید کمرنگ و نازک بوده و به آسانی قابل دیدن نباشند. اگر در صورتتان موهای ضخیم و سیاه با الگوی مردانه (خصوصاً در محل ریش و سبیل) رشد کرده، یا اگر در مدت زمان کوتاهی رشد سریع مو در بدنتان داشتید حتماً به پزشک مراجعه کنید و توجه داشته باشید که این مشکل علاوه براینکه روی ظاهرتان اثر می‌گذارد، ممکن است مشکلات درونی فراوانی را برایتان ایجاد کند، پس آن را دست کم نگیرید. قبل از گذاشتن تشخیص هیرسوتیسم باید به این نکته توجه داشته باشید که الگوی طبیعی رشد مو بر اساس زمینه نژادی بسیار متفاوت است. 

مثلاً سفید پوستان موهای صورتی بیشتری نسبت به سیاه پوستان و نژاد زرد دارند و زنان مدیترانه ای به طور طبیعی موهای بیشتری نسبت به زنان شمال اروپا دارند. علت ایجاد این بیماری در خانم‌ها این است که پیازهای مو توسط تستوسترون یا سایر آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) دچار تحریک بیش از حد می شوند. آندروژن‌ها برجسته‌ترین هورمون جنسی در مردان هستند و درخانم‌ها به طور طبیعی معمولاً سطح کمی از این هورمون‌های مردانه وجود دارد اما گاهی به عللی این هورمون‌ها به طور غیر طبیعی افزایش می‌یابند و منجر به ازدیاد رشد مو می‌شوند. هیرسوتیسم گاهی در حضور سطح طبیعیِ هورمون‌ها نیز رخ می دهد که در این مورد معمولاً حساسیت گیرنده‌های پوست آن نواحی، نسبت به تستوسترون افزایش یافته است.

پرمویی عبارت است از رویش مو در آن قسمت از بدن خانم ها که در حالت طبیعی فاقد مو بوده و یا میزان موی این قسمتها حداقل است. بعنوان مثال رویش مو در ناحیه صورت و سینه خانمها پرمویی تلقی می شود. پرمویی یک بیماری نسبتا شایع است و از هر 20 خانم یک نفر را گرفتار می کند. باید توجه داشت که پرمویی یک علامت طبی است نه یک بیماری. این مشکل، ممکن است نشان از وجود یک بیماری جدی در خانم باشد. میزان موی بدن به مقدار زیادی ارثی است وطرز انتشار موی بدن در خانمها معمولا مشابه مادر و خواهرشان می باشد. علت اصلی پرمویی در خانمها افزایش هورمونهای مردانه در بدن است که سر دسته آنها تستوسترون می باشد. هورمون تستوسترون اثرات مختلفی در بدن دارد، یکی از مهمترین این اثرات تاثیر بر طرز انتشار مو در بدن است. هورمون تستوسترون سبب ریزش موی سر و رویش مو در صورت، سینه، پشت و سایر نقاط بدن می شود. علت طاسی و پسرفت ناحیه رویش مو در پیشانی در مردان همین هورمون تستوسترون می باشد.

حال اگر در یک خانمی میزان هورمون تستوسترون خون افزایش پیدا کند، موهای سر شروع به ریزش کرده و موهای سایر نقاط بدن افزایش می یابند. علائم شایعترین علامت، رویش موی زبر و خشن در نقاطی از بدن است که در حالت طبیعی نباید دارای مو باشند. وقتی میزان هورمونهای مردانه در یک خانم بالا باشد، علاوه از پر موئی سبب علائم زیر نیز می شود: • کلفت شدن صدا • طاسی • افزایش جوشهای بدن • کاهش اندازه سینه ها • افزایش اندازه کلیتوریس • افزایش توده عضلات بدن و ایجاد حالت مردانه در عضلات خانمها در موارد زیر باید نسبت به مشاوره با پزشک متخصص اقدام نمایند: • رویش سریع مو در نواحی زیر: لب فوقانی، گونه ها، چانه، قسمت وسط سینه، قسمت داخلی کشاله ران و قسمت تحتانی پشت. • رویش موی زاید همراه با پریودهای نامنظم • ایجاد ظاهر و حالت مردانه مثل، افزایش توده عظلانی، کلفت شدن صدا، طاسی و کاهش اندازه سینه ها • رشد موهای زاید که با مصرف داروی بخصوصی تشدید می شوند.

خانم هائی که به سن یائسگی نزدیک می شوند و در سالهای اول دوران یائسگی، ممکن است مبتلا به رویش مو در ناحیه چانه و صورت گردند، ولی این حالت پرمویی تلقی نمی شود. پزشک می تواند این حالت را از پرمویی مرضی افتراق دهد. علل پرمویی تا موقع بلوغ بدن یک خانم از موهای ظریف بی رنگ پوشانده شده است.

با بلوغ جنسی دختر، هورمونهای مردانه سبب می شوند که این موها در نواحی بخصوصی از بدن حالت ضخیم تر و خشن تر بخود گرفته و از بیرنگ بودن خارج شوند. پرمویی موقعی ایجاد می شود که یا میزان هورمونهای مردانه بدن افزایش می یابند و یا اینکه حساسیت ریشه های مو به هورمونهای مردانه افزایش می یابد. حدود 50 درصد خانمهای مبتلا به پرمویی خفیف، دارای هورمونهای مردانه افزایش یافته هستند. اگر پرمویی شدید باشد علت آن افزایش هورمونهای مردانه بدن است. در موارد زیر میزان هورمونهای مردانه در بدن خانمها افزایش می یابند: • سندرم تخمدان پلی کیستیک: در این بیماری کیستهای متعدد و فراوان هر دو تخمدان را فرا می گیرند. خانمها نباید این بیماری را با کیست ساده تخمدان اشتباه بکنند.

در سندرم تخمدان پلی کیستیک یک عدم تعادل هورمونی در بدن خانم ایجاد می شود و علاوه از پرمویی ممکن است علائم و نشانه های زیر نیز دیده شوند: چاقی، پریودهای نامنظم و ناباروری. شایعترین علت قابل تشخیص پرمویی همین بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک است. • پر کاری غده فوق کلیه: در پر کاری غده فوق کلیه میزان هورمون کورتیزول خون افزایش می یابد. در پر کاری غده فوق کلیه این غده ها شروع به تولید مقادیر زیادی هورمون کورتیزول می کنند.

گاها فرد بنا به عللی مقدار زیادی هورمون کورتیزول (همان کورتون) مصرف می کند، که باز همان عوارض را خواهد داشت. • سرطانها: بندرت یک توده مترشحه هورمون مردانه در تخمدان یا غده فوق کلیه ایجاد می شود و مقادیر زیادی هورمون مردانه تولید می کند. • مصرف بعضی از داروها: مصرف تعدادی از داروها سبب افزایش هورمونهای مردانه در بدن می شود، یکی از آنها دانازول است که برای درمان آندومتریوز در خانمها تجویز می شود. • چاقی: در خانمهای چاق استروژن در بافت چربی تبدیل به آندروژن یا هورمون مردانه می شود. گاهی یک خانمی دارای پرمویی است، ولی پریود وی منظم بوده و میزان هورمونهای مردانه خون نیز طبیعی است که به آن "پر موئی بعلت نامعلوم" گفته می شود. این نوع پرمویی در بعضی از نژادها بیشتر دیده می شود، مثل افرادیکه در ناحیه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی زندگی می کنند. یک عده عواملی هستند که خطر ایجاد پرمویی در خانمها را افزایش می دهند، اینها عبارتند از: • سابقه فامیلی: بعضی از بیماریها مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک زمینه ارثی دارند و اگر خانمی مادر و یا خواهرش مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد، شانس ایجاد این بیماری در وی بیشتر از موارد عادی خواهد بود. • نژاد: شانس خانمهای ساکن در منطقه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای جنوبی برای ابتلا به پرمویی بیشتر است.

 تشخیص تشخیص این بیماری با اخذ شرح حال شروع می شود. شروع علائم، سابقه فامیلی، چگونگی پریود و مصرف هر گونه دارو کمک کننده است. تشخیص علت پرمویی گاها مشکل است. برای تشخیص از مجموعه ای از اقدامات پاراکلینیک زیر استفاده می شود: • آزمایش خون که در آن انواع بخصوصی از هورمونهای مردانه اندازه گیری می شوند. • سونوگرافی از تخمدانها و غدد فوق کلیه • در صورت نیاز بررسی غدد فوق کلیه توسط CT اسکن درمان برای درمان پرمویی از مجموعه ای از سه روش مراقبت توسط خود فرد، حذف موهای زائد و تجویز دارو استفاده می شود. برای حذف موهای زائد بدن دو روش عمده بکار می روند: • الکترولیز: در این روش یک سوزن در ریشه مو فروبرده شده و با یک جریان الکتریکی ریشه مو را از بین می برند. با الکترولیز موهای زائد بطور دائمی از بین برده می شوند، ولی آن یک روش دردناک است.

گاها پوست نواحی الکترولیز شده روشن تر یا تیره تر از پوست ناحیه مجاور می شود. • لیزر درمانی: در این روش اشعه لیزر از پوست عبور داده می شود تا ریشه های مو را از بین ببرد. بستگی به وسعت ناحیه مبتلا جلسات درمانی از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشند. بعد از لیزر درمانی، ناحیه مذبور مدتها قرمز رنگ و متورم خواهد بود. دارو درمانی شامل موارد زیر است: • استفاده از قرصهای ضد حاملگی: قرصهای ضد حاملگی بعلت داشتن استروژن و پروژسترون، تولید هورمون مردانه توسط تخمدان را مهار می کنند. ولی آن در خانمهائی قابل استفاده است که نمی خواهند حامله شوند. • داروهای ضد هورمون مردانه: هورمونهای مردانه جهت تاثیر گذاری باید به گیرنده های خود در سلولها متصل شوند. این داروها از اتصال هورمونهای مردانه به گیرنده های خود و یا تولید تستوسترون جلوگیری می کنند.

چون این داروها سبب نقص تکاملی در جنین می شوند، خانمهائیکه از این داروها استفاده می کنند باید حتما از روشهای موثر جلوگیری از حاملگی استفاده نمایند. • استفاده از کرمهای موضعی: یک کرم موضعی موثر وجود دارد که بخصوص موهای زائد صورت در خانمها را از بین می برد. این کرم از رشد موهای جدید جلوگیری می کند ولی سبب از بین رفتن موهای موجود نمی شود. بعد از شروع درمان معمولا یک ماه طول می کشد تا شما اثرات درمانی را مشاهده کنید.

توصیه می شود قبل از اضافه کردن دارو و یا تغییر آن، حداقال شش ماه منتظر شوید. راهنمای پزشکان • حداکثر میزان طبیعی تستوسترون در خانمها 80 نانوگرم درصد است. اگر میزان تستوسترون خون یک خانم بیش از 80 نانوگرم درصد باشد، معمولا وی مبتلا به عدم تخمک گذاری و پرمویی خواهد بود. • اگر در خانمی میزان تستوسترون خون بیش از 200 نانوگرم درصد باشد، باید از نظر وجود تومور بررسی شود. • اندازه گیری دی هیدرو اپی آندرسترون سولفات در خانمهای مبتلا به پرمویی خیلی کمک کننده است.

اگر در خانمی میزان این هورمون طبیعی ولی میزان تستوسترون خون زیاد باشد، نشاندهنده این است که منشاء تستوسترون زیادی، تخمدانها هستند نه غده فوق کلیه. • اگر در یک خانمی که پریود می شود میزان هورمون دی هیدرو اپی آندرسترون سولفات خون بیش از 700 میکروگرم درصد باشد (این میزان در خانمهای یائسه 400 میکروگرم درصد در نظر گرفته می شود) باید از نظر وجود تومور بررسی شود. • اگر در یک خانمی پرمویی بسرعت پیشرفت کند و یا همراه با سایر علائم مردانگی، مثل کلفت شدن صدا، طاسی، افزایش توده عضلانی و بزرگ شدن کلیتوریس باشد) باید آزمایشات اضافی زیر انجام شوند: o اندازه گیری میزان آندروستندیون خون: آندروستندیون می تواند هم از تخمدانها و هم از غدد فوق کلیه ترشح شوند.

اگر میزان آندروستندیون خون بیش از 100 نانوگرم درصد باشد، نشاندهنده وجود تومور غده فوق کلیه یا تخمدانها است. o در خانمهائیکه مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند، میزان هورمون LH خون افزایش و میزان هورمون FSH خون کاهش می یاید. o اندازه گیری 17 – هیدروکسی پروژسترون: افزایش این هورمون به بیش از 800 نانوگرم درصد نشاندهده وجود کمبود آنزیم 21 – هیدروکسیلاز (شایعترین علت هیپرپلازی مادرزادی آدرنال) می باشد. o اگر مشکوک به پرکاری غده فوق کلیه (سندرم کوشینگ) هستیم، لازم است کورتیزول ادرار 24 ساعته اندازه گیری شود.

هیرسوتیسم(پرمویی در زنان) و راه درمان آن

هیرسوتیسم (پرمویی) یکی از مهم ترین بیماری هایی است که در زنان دیده می شود. این پرمویی در زنان به طور طبیعی نباید در بدن یک خانم دیده شود، مثلا رویش مو در پشت لب، چانه، سینه، زیر ناف، کشاله ران را در مردان مشاهده می کنیم. ولی در زنانی که مشکلات هورمونی پیدا می کنند، در این نواحی موهای ضخیم و زبر شروع به رشد می کنند.

در ابتدای خلقت، بشر پرموتر بود و این پرمویی (هیرسوتیسم) نقش حفاظتی و گرمایشی داشت، ولی امروزه نمی‌توانیم نقشی برای موی بدن قائل شویم و می‌بینیم که بسیاری از افراد، از جمله خانم‌ها درصدد هستند موهای زائد بدن را از بین ببرند و بعد هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد و اختلالی در بدن ایجاد نمی‌شود. البته از بین بردن کامل موها، آنقدر‌ها هم راحت نیست.

در این مطلب می خواهیم بدانیم چرا برخی از افراد پرموترند و چگونه می توانیم از شر موهای زائد رها شویم.
دکتر کامران جزایری، متخصص بیماری های پوست و مو بیشتر در این باره برایمان توضیح می دهد.
الگوی رشد مو در بدن افراد چگونه است؟

رویش مو در هر دو جنس در نقاط مختلف بدن متفاوت است، مثلا موی ناحیه سر، فاز رشد سریع تر و فاز استراحت کوتاه تری دارد و به همین دلیل تا یک متر هم می تواند رشد کند. طول دوره رشد موهای ابرو یا بدن کوتاه تر است و در یک طول خاصی، متوقف می شود.

علت تفاوت الگوی رشد مو در مردان و زنان چیست؟

این تفاوت در دو جنس به علت پاسخ به آندروژن ها یا همان هورمون های مردانه است. آندروژن ها بعد از سن بلوغ ترشح می شوند و صفاتی را در مردان به وجود می آورند که این دو جنس را از هم متفاوت می کند. 

رویش مو در مردان در نقاطی رخ می دهد که فولیکول ها به هورمون حساس هستند. نقاط حساس به رویش مو در مردان سینه، صورت، زیر شکم و کشاله ران است، ولی در خانم هایی که سالم هستند و مشکلی ندارند، آندورژن بسیار کم است و این رویش اتفاق نمی افتد. 

مهم ترین نقش موی بدن چیست؟

مهم ترین نقش آن به فرآیند ترمیم مربوط است. وقتی پوست بدن در اثر بریدگی، سوختگی یا جراحی آسیب می بیند، سلول های زایا در ریشه موها مانند یک منبع عمل می کنند و بعد از آسیب به پوست (البته از نوع سطحی) از درون ریشه موها سلول های جدید رویش پیدا می کنند و ناحیه ترمیم می شود. در کنار مو، غده چربی سباسه وجود دارد. این غده نقش نرم کنندگی دارد.

چرا برخی افراد بویژه خانم ها به طور ناگهانی دچار پرمویی (هیرسوتیسم) می شوند؟

هیرسوتیسم (پرمویی ) یکی از مهم ترین بیماری هایی است که در زنان دیده می شود. این موها به طور طبیعی نباید در بدن یک خانم دیده شود، مثلا رویش مو در پشت لب، چانه، سینه، زیر ناف و کشاله ران را در مردان مشاهده می کنیم. ولی در زنانی که مشکلات هورمونی پیدا می کنند، در این نواحی موهای ضخیم و زبر شروع به رشد می کنند.

چه افرادی به هیرسوتیسم (پرمویی) مبتلا می شوند؟

یکی از شایع ترین علل هیرسوتیسم (پرمویی در زنان)، تخمدان پلی کیستیک است. کیست تخمدان مانع تخمک گذاری می شود و تغییرات هورمونی به وجود می آورد. در این اختلال هورمونی، سطح آندروژن ها بالا می رود.

البته هیرسوتیسم (پرمویی در زنان) می تواند به علت تومورهای تخمدان یا اختلال در غده فوق کلیوی هم باشد.

گاهی دلیل خاصی برای آن پیدا نمی شود، یعنی ممکن است همه آزمایش های درخواست شده از بیمار کاملا طبیعی باشد، اما فراموش نکنیم در برخی از نژاد ها، خانم ها پر مو هستند.

یکی از این نژادها، نژاد ایرانی است و اغلب خانم های ایرانی از کودکی پر مو هستند، بدون این که هیچ اختلال هورمونی در آنها وجود داشته باشد

گاهی اوقات رویش مو در نقاطی دیده می شود که اصلا به هورمون حساس نیستند و در اثر مصرف برخی داروها اتفاق می افتد یا ارثی است که می تواند نشانه ای از یک بیماری درونی باشد و باید جدی گرفته شود. در هر صورت، رویش موی ناگهانی در هر فردی به پیگیری نیاز دارد.

از افزایش مو گفتیم، اما آیا کاهش مو در بدن، ممکن است خود به خود اتفاق بیفتد؟

این کاهش، معمولا در سر اتفاق می افتد و موهای بدن خودبخود کاهش نمی یابند. ریزش مو در سر هم در مردان و هم در زنان مشاهده می شود که همان طاسی نام دارد. گاهی هم به صورت تکه ای می ریزد که در اثر استرس یا عفونت های قارچی است.

بیماری های تب دار، جراحی، خونریزی، سقط جنین و شوک می توانند باعث ریزش مو در سر شوند. این ریزش ها جبران می شوند و دائمی نیستند و فرد به تدریج به حالت قبل برمی گردد.

چگونه باید موهای زائد را از بین برد؟

تمام افرادی که پرمو هستند، می توانند موهای زاید بدن را از بین ببرند، اما نه به طور کامل. ولی باید اختلالات هورمونی و بیماری های درونی مشخص و کنترل شود.

امروزه متداول ترین و سریع ترین روش برای از بین بردن موهای زاید، لیزر است. لیزر در واقع نوری است که به ناحیه پرمو تابانده می شود. این نور به داخل پوست نفوذ کرده و ریشه مو را که حاوی رنگدانه است حرارت می دهد. در اثر داغ شدن، ریشه سلول های زایا آسیب دیده و مو از بین می رود.

انواع لیزرها وجود دارد که هر یک طول موج مختلفی دارند، ولی با مکانیسم مشترکی عمل می کنند. عملکرد لیزر از روش های قدیمی مانند سوزاندن مو با الکترولیز و ... بسیار موفق تر است.

آیا با یک بار لیزر، موها کاملا از بین می روند؟

این روش ها دائمی نیستند و گاهی می بینیم بیمار با این شکایت که موهای لیزر شده دوباره رشد کرده اند، به ما مراجعه می کند.

با تکنولوژی امروزی می توانیم بگوییم که 60 تا 70 درصد موها با تکرار لیزر کم می شوند، ولی به طور کامل از بین نمی روند. لیزر تعدادی از موها را کاملا نازک و ظریف می کند و تعدادی را هم از بین می برد.

ولی ما هنوز روش قطع دائمی برای از بین بردن موها پیدا نکرده ایم. هر چند سیستم های لیزری می توانند بسیار کمک کننده باشند و رویش و طول دوره رشد مو را کاهش می دهند.

پس تبلیغاتی که درباره از بین بردن کامل موهای بدن با لیزر دیده می شود صحت ندارد؟

بله این ادعا غلط است و لیزر به جلسات متعدد و تکرار نیاز دارد و با قطعیت نمی توان گفت که موها را کاملا از بین می برد.

نشانگان تخمدان پرکیست :

نشانگان تخمدان پر کیست وضعیتی است که اغلب با قاعدگی نامنظم (که شایع‌ترین یافته است)، افزایش رشد موهای زائد ( هیرسوتیسم) و چاقی مشخص می‌شود. اما می‌تواند زنان را به اشکال متفاوت مبتلا کند. قاعدگی نامنظم به معنای داشتن چرخه های قاعدگی است که در فواصل طولانی تر از ۵۳ روز یا کمتر از ۸ بار در سال اتفاق می‌افتد. نشانگان تخمدان پرکیست امکان دارد در زمانی که خانمی برای باردار شدن مشکل دارد بارز شود.

علائم و نشانه‌های نشانگان تخمدان پر کیست از اختلال در چرخه تولید مثل منشاء می‌گیرد که بصورت طبیعی هر ماه با آزاد شدن یک تخمک از تخمدان (تخمک گذاری) تکمیل می‌شود. نام این وضعیت از ظاهر تخمدان‌ها، در زنانی که این اختلال را دارند گرفته شده است. (تخمدان بزرگ و پر از کیست است) این کیست‌ها فولیکول‌هایی هستند که از کیسه مایع حاوی تخمک‌های نابالغ پر شده‌اند. تشخیص زود هنگام و درمان تخمدان پر کیست می‌تواند خطر عوارض طولانی مدت مانند دیابت و بیماری قلبی را کم کند.

 

راه تشخیص :

حضور کیست‌های تخمدانی که در سونوگرافی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود، می‌توانند علا‌مت نشانگان تخمدان پر کیست باشند. زنی ممکن است تخمدان پر کیستی داشته باشد ولی نشانگان تخمدان پر کیست نداشته باشد. از سوی دیگر زنی با نشانگان تخمدان پر کیست ممکن است تخمدان‌هائی با ظاهر طبیعی داشته باشد. بسیاری از زنان مبتلا به نشانگان تخمدان پر کیست چاق هستند. به نظر می رسد توزیع چربی بر شدت علائم اثر می‌گذارد. یک مطالعه نشان داد زنانی که چاقی مرکزی دارند (وجود چربی در قسمت میانی بدن یا تنه) هورمون مردانه و سطح قند و چربی بالاتری نسبت به زنانی که چاقی آنها در اندم‌هاست دارند.

 

درمان هیرسوتیسم :

بسیاری از علل هیرسوتیسم تمایل به رشد زیاد مو در کل دوره زندگی دارند. اما بیشتر زنان به درمان پزشکی در صورتی ‌که چند ماه یا بیشتر ادامه یابد، پاسخ می دهند. برای همه زنان درمان زیبایی و داروهائی که اثر هورمون‌های مردانه را بر پیازهای مو کم می‌کنند کمک کننده است، اما باید توجه داشته باشید که از بین بردن ظاهری موها، علت اصلی و درونی هیرسوتیسم را از بین نخواهد برد. پس تاکید می‌کنیم که حتما با مراجعه به پزشک علت را پیدا کنید. در صورتی‌که علت مشخصی برای هیرسوتیسم شناسایی شود، پزشک درمان مناسب آن مورد را پیشنهاد می کند و در این صورت است که بیشتر موارد هیرسوتیسم می تواند با موفقیت، با درمان دارویی و زیبایی برطرف شود.

در زنانی که اضافه وزن دارند، از دست دادن وزن می‌تواند سطوح آندروژن را کم کرده و هیرسوتیسم را بهبود ببخشد. برخی علل هیرسوتیسم مانند تومورهایی که آندروژن تولید می کنند یا تومورهای غده هیپوفیز می‌توانند از طریق جراحی، اشعه درمانی یا هر‌ دو درمان شوند. پزشک ممکن است برای تعدیل اثرات ناشی از افزایش ‌هورمون، داروهایی‌ را ‌تجویز ‌کند. اسپیرنولاکتون اثر هورمون مردانه را از بین برده و تولید هورمون جدید ‌مردانه ‌را‌ متوقف می‌کند. اسپیرنولاکتون یکی از داروهای دفع کننده آب است و ممکن است باعث شود بیش از روزهای دیگر ادرار کنید. عوارض جانبی دیگر آن‌، خشکی پوست، سوزش سردل‌، سردرد و خستگی است. دیگر داروهای ضدهورمون مردانه فیناسترید و فلوتامید هستند اما این داروها گرانتر از اسپیرنولاکتون هستند و عوارض جانبی بیشتری دارند. داروی دیگر (دیان) است. اصول مصرف قرص‌‌ ‌دیان به این‌ ‌ترتیب است که یک قرص در روز به مدت ۱۲ روز تجویز می‌شود. توجه کنید که این دارو باید زیر نظر پزشک مصرف شود.

 الکترولیز :

برای برداشتن دائمی موهای زائد، بعضی از زنان علاوه بر درمان طبی تحت الکترولیز هم قرار می‌گیرند. در این روش سوزن نازکی داخل فولیکول مو قرار داده می‌شود و از جریان الکتریکی برای از بین بردن فولیکول مو استفاده می‌شود. این روش دردناک است و از آنجا که تنها یک فولیکول در هر مرتبه درمان می‌شود، برای نواحی بزرگ بدن مفید نیست.

 اپیلاتورها :

این موبرها مانند تیغ هستند اما در این روش مو از زیر پوست کنده می شود. فایده این روش در این است که بدن مدت طولانی بدون مو خواهد بود و زمان بیشتری برای رشد نیاز دارند و اگر این روش در قسمتی از بدن بطور مرتب و مکرر انجام شود تعداد موهای آن منطقه به مرور کاهش خواهد یافت. این روش قدری دردناک است.

در این روش مو باید تا اندازه ‌ی بلند شده باشد تا دستگاه اپیلیتور کار کند. این دستگاه را روی پوست های خیلی حساس بدن مانند پوست صورت، دستگاه تناسلی و زیر بغل نباید استفاده کرد. این دستگاه و این روش برای از بین بردن موهای زائد مناطق بازوها و پاها مناسب است. در ضمن پس از استفاده از این دستگاه حتما قسمت‌های مختلف آن را با مواد ضد عفونی کننده (مانند الکل) تمیز کنید تا هنگام استفاده مجدد در پوست شما ایجاد عفونت نکند.

 لیزر :

لیزر مطمئن‌ترین روش در برطرف کردن موهای زائد بدن است چرا که فقط جهت نفوذ در ریشه مو طراحی شده است. بنابراین برای بقیه قسمت‌های بدن شما، عامل مخربی محسوب نمی‌شود. در عملیات درمانی لیزر مراقبت‌های لازم انجام می‌شود تا پوست اطراف صدمه ای نبیند. ماده ای که به مو رنگ می دهد، ملانین نام دارد. این ماده نور را از لیزر جذب کرده و آن را تبدیل به حرارت می کند این حرارت به اندازه ای است که مکانیسم رشد مو را غیر فعال کرده و از کار می اندازد و به این ترتیب باعث از بین رفتن فولیکول مو می شود. درست است که در این روش نیاز به چندین مرحله درمان است اما مطمئناً بیشترین اثر را بر روی موهایی که در مرحله رشد هستند دارد. از طرفی لیزرها سریعتر عمل می کنند و در مقایسه با تکنیک‌ها و روش‌های دیگر مانند مومک انداختن، بی رنگ کردن ،کندن، اصلاح کردن با تیغ و الکترولیز در کاهش تعداد موها تقریبا نتیجه کار دائمی است. لیزر درمانی بیش از همه در افرادی با موهای تیره و پوست روشن قابل استفاده است. علاوه بر مو، پوست هم رنگ خود را از ملانین می‌گیرد و پوست تیره با ملانین بیشتر می تواند، انرژی لیزر بیشتری را جذب کند که منجر به آسیب پوست و بی‌رنگ شدن آن می شود.

 به هرحال پزشکان شروع کرده‌اند به استفاده از وسایل و تکنیک‌های لیزری که نتایج بهتری را برای افراد تیره پوست دارند. تنها محدودیت برای استفاده از این روش درمانی قیمت و هزینه آن است که بسیار گران است. معمولا دو هفته پس از انجام لیزر موها ریزش پیدا می‌کند و در فواصل۵/۱ تا ۲ ماه موها دوباره رشد می‌کند، ‌هنگامی که حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد موهای بار قبل رشد کرد، زمان مناسب برای انجام مجدد لیزر است، این فاصله می‌تواند بین ۵/۱ تا ۳ ماه باشد. معمولا با انجام ۴ تا ۷ بار عمل لیزر بیمار به نتایج مطلوب می‌رسد. موهای ضخیم و مشکی بهترین هدف برای هر لیزر هستند و به راحتی معدوم می‌شوند، ولی موهای سفید تاکنون جواب مطلوبی به لیزر نداده‌اند.
اگر قصد استفاده از لیزر را دارید یک ماه قبل از عمل لیزر و در طول درمان موها را از ریشه نکنید زیرا که نور لیزر در پیاز موی در حال رشد و فعال جذب می‌شود. با قطع کردن ساقه‌های مو از سطح پوست و تراشیدن، می‌توانید موها را در این وضعیت فعال و پاسخگو به نور لیزر نگاه دارید.

 

هیرسوتیسم و بارداری :

بیشتر زنان در زمان‌ ‌بارداری به درجاتی از پر موئی دچار می‌شوند که در صورت واضح تر از نواحی دیگر است‌. ‌این پرموئی در نتیجه اثرات هورمونی دوران بارداری است و در فواصلی بعد از زایمان از بین می‌روند. در سر هم موها پرپشت تر می‌شوند و ریزش طبیعی مو هم کم می‌شود. بعد از‌ ‌زایمان بدلیل برگشت وضعیت هورمونی به قبل از بارداری ؛ نسبت موهای در حال رشد نیز‌ ‌به حالت طبیعی بر می‌گردد و ۳ تا ۵ ماه بعد از زایمان یک ریزش نسبتا زیاد مو را‌ ‌خواهیم داشت که علاوه بر اثرات افت هورمون‌های دوران بارداری؛ اثرات تغذیه ای و کاهش‌ ‌املاح خونی بخصوص آهن و همچنین مسائل روحی و روانی بعد از زایمان نیز در این ریزش‌ ‌سهیم هستند.
شیر دادن جدا از مسائل تغذیه‌ای هیچ نقشی در ریزش مو ندارد و اگر مادری بطور صحیح تغذیه شود و کالری و ویتامین و آهن کافی به بدنش برسد با شیر دادن هیچ‌ ‌نوع اثری در بدن وی بوجود نمی آید. این ریزش بعد از زایمان با برگرداندن کمبود مواد‌ ‌خونی و تغذیه کافی معمولا بعد از چندین ماه برطرف شده و تراکم موها به حد قبل‌ ‌از بارداری میرسد. در موارد نادری کمبود موهای ریزش کرده به حد قبل از بارداری نمی‌ ‌رسد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. در صورتی که تا یک سال بعد از زایمان کمبود مو در‌ ‌سر و یا وجود موهای ضخیم در صورت و نواحی دیگر بدن که در دوره بارداری بوجود آمده‌ ‌از بین نرود باید بیمار از نظر هورمون آندروژن و وجود کیست و علل دیگر بررسی‌ ‌گردد‌.

 توصیه‌هایی برای خانم‌های باردار :

به خانم‌های باردار در دوران بارداری توصیه می شود که تا بعد از وضع حمل صبر کنند. اگر وجود این موهای زائد برایشان خیلی آزار دهنده بود می توانند در صورت تمایل آنها را اصلاح کرده یا با موچین آنها را بکنند. اگر از قبل از شروع دوران بارداری موهای زائد در صورت دارید بهترین زمان برای از بین بردن موهای زائد صورت الان است.

الکترولیز عمری بیش از ۱۲۰ سال دارد و در تمام این سال‌ها هیچ نمونه یا خبری از اثرات و عوارض مخرب یا سوء دوران بارداری وجود نداشته است. اما احتیاطا می‌توانند پس از وضع حمل بقیه قسمت های بدن مانند خطوط مایو، شکم و یا سینه را الکترولیز کرده و از شر موهای زائد بدن خلاص شوند.

در چند هفته آخر دوران بارداری روی سینه ها و مخصوصا نوک سینه ها را نباید الکترولیز کرد. بالاخص اگر قصد دارید که فرزندتان را با شیر خودتان تغذیه کنید باید حتماً به این نکته توجه کنید. طی ۳ ماهه آخر این دوران نیز الکترولیز شکم توصیه نمی‌شود. سینه‌ها و شکم در دوران بارداری می توانند بسیار پر مو شده باشند. همچنین از آنجائیکه کودک در آخرین ماه‌های بارداری فعال و پرتحرک می‌باشد، الکترولیز بر روی شکم می‌تواند باعث شود که کودک در شکم مادر شروع به لگد زدن کرده و مادر را ناراحت کند.

طب سنی و هیرسوتیسم

پرمویى در صورت و بدن خانم‏ها

بیشتر قسمت‏هاى سطح بدن انسان، (مرد یا زن) از موهاى ریز و ظریف به نام ولوس‏[1] پوشیده شده است. این موهاى ریز و ظریف، در اثر تحریک هورمون آندروژن مى‏تواند به موهاى ترمینال یعنى به موهاى بزرگ تبدیل شوند. باید دانست که آندروژن شامل هورمون‏هاى جنسى مردانه هستند که باعث تولید صفات ثانویه جنسى در مرد از قبیل ریش، سبیل و کلفتى صدا مى‏گردند. هیرسوتیسم‏ در خانم‏ها عارضه‏اى است که در اثر آن موهاى صورت و همچنین موهاى بدن با طرحى مردانه رشد مى‏کنند. به عبارت دیگر خانم‏هاى مبتلا به هیرسوتیسم‏ از رشد مو در نواحى رویش ریش، اطراف نوک پستان و روى شکم رنج مى‏برند. رنگ این موها غالبا تیره هستند درحالى‏که موهاى ریز و کرکى از نوع ولوس بى‏رنگ بوده و یا خیلى کم‏رنگ و تقریبا نامرعى مى‏باشند.

علت پرموئى در نواحى غیر عادى در خانم‏ها

هیرسوتیسم‏[2] یا رشد زیاد مو در صورت و در بدن خانم‏ها مى‏تواند ناشى از دو نوع علت متفاوت باشد.

یکى اینکه ممکن است در غدد ترشح‏کننده‏ى داخلى شامل آدرنال‏[3] (یعنى غده‏هاى فوق کلیوى)، یا در تخمدان‏ها و یا در غده‏ى هیپوفیز آنها مشکلى وجود داشته باشد. اما علت دوم و شایع براى بروز پرموئى در نواحى غیر طبیعى در خانم‏ها وجود مشکل در غده‏هاى‏ ترشح‏کننده داخلى آنها نیست بلکه مربوط به عوامل دیگرى شامل حساسیت زیاد در فولیکول موهاى صورت و بدنشان نسبت به تحریک آندروژن یا هورمون جنسى مردانه است. به عبارت دیگر این گروه از خانم‏ها کاملا سالم هستند و عواملى غیر از بیمارى باعث پرموئى در آنها مى‏گردد که به شرح آنها خواهیم پرداخت. در هر حال، هیرسوتیسم یا رشد موها با طرحى مردانه در ناحیه صورت و بدن خانم‏ها مى‏تواند موجب پریشانى خاطر و اندوه شدید آنها گردد. این عارضه به‏خصوص در خانم‏هاى جوان حتى در آنهایى که به فرم خفیف مبتلا هستند مى‏تواند منتهى به اختلالات روانى و افسردگى گردد.

اطلاعات بیشتر درباره علل پرموئى در خانم‏ها

هیرسوتیسم در خانم‏ها عبارت است از ظاهر شدن موهاى بزرگ در صورت و بدن با طرحى مردانه که براى آنها غیر طبیعى مى‏باشد. در خانم‏ها رشد زیاد مو در صورت و بدن ممکن است به تنهایى وجود داشته باشد و یا همراه با سایر علایم مردانه تظاهر نماید. این عارضه ممکن است علامت و نشانه یک بیمارى غدد ترشح‏کننده داخلى باشد. در بیشتر موارد این بیمارى وابسته به آندروژن یا هورمون جنسى مردانه است. در خانم‏ها آندروژن از غدد آدرنال یعنى غده‏هاى فوق کلیوى و یا از تخمدان‏ها ترشح مى‏شود. بنابراین براى تشخیص و بررسى علت عارضه پرمویى غیر طبیعى در خانم‏ها باید هر دوى این اعضا مورد بررسى قرار گیرند.

اما مواردى از پرمویى خانم‏ها که در بررسى‏هاى متعدد هیچ‏گونه علتى براى آن یافت نمى‏شود ایدیوپاتیک‏[4] نامیده مى‏شود. به عبارت دیگر پرمویى در خانم‏ها را که به خودى خود و یا بدون علت مشخص ظاهر مى‏شود نوع ایدیوپاتیک مى‏نامند. در هر حال پرمویى از نوع ایدیوپاتیک یا پرمویى که به علت آندروژن (هورمون جنسى مردانه) نیست مى‏تواند به دلایل زیر باشد:

1- پرمویى ژنتیکى یا ارثى در خانم‏ها: در خانم‏ها ممکن است پرمویى ژنتیکى یا ارثى باشد. در این صورت در بعضى از نژادها و خانواده‏ها ممکن است پرمویى در خانم‏ها به‏طور ارثى وجود داشته باشد.

به‏طور مثال در تعداد زیادى از زنان بومى مناطق مدیترانه شرقى، تراکم زیاد مو در بدن و در صورت وجود دارد. این خانم‏ها حتى باوجود داشتن موهاى بزرگ در اطراف حلقه نوک پستان و در خط سفید شکم در جامعه خودشان طبیعى به شمار مى‏روند. در اروپا پرمویى خانم‏هاى سفید پوست از بومیان خاور دور بیشتر است.

به نسبت 25 تا 30 درصد از زنان انگلیسى و اروپاى غیر اسکاندیناوى داراى موهاى بزرگ روى لب بالا، دور حلقه نوک پستان و در خط سفید ناحیه شکم هستند. در این اجتماعات، افزایش ترشح آندروژن زمانى مورد توجه قرار مى‏گیرد که رشد موها در جلوى جناغ سینه، در قسمت بالاى ناف و ناحیه شکم، در قسمت بالاى پشت و شانه‏ها به‏خصوص همراه با علایم مردى یا فقدان نشانه‏هاى زنانگى مثل فقدان یا نقص عادت ماهیانه باشد.

در خانم‏ها ترشح زیاد هورمون‏هاى مردانه که باعث کاهش یا حذف نشانه‏هاى زنانگى و ایجاد صفات ثانوى مردانه مثل رشد موهاى صورت و بدن مى‏شوند، از نوع هورمون تستوسترون‏[5] و سایر آندروژن‏ها مى‏باشند. باید دانست که تستوسترون در جنس مرد به‏وسیله بیضه‏ها ساخته مى‏شود و باعث بروز صفات جنسى مردانه مى‏شود. اما در خانم‏ها این نوع هورمون و سایر آندروژن‏ها از تخمدان‏ها و غدد فوق کلیوى تولید مى‏گردند. به‏طور طبیعى فولیکول‏هاى مو موجود در صورت و در ناحیه تنه فقط در مقابل مقدار خیلى زیاد آندروژن حساسیت نشان مى‏دهند و باعث تولید موهاى بزرگ مى‏شوند. به عبارت دیگر رویش‏ موهاى بزرگ در صورت (ریش و سبیل) و در تنه به شرط وجود مقدار زیاد این نوع هورمون در خون مى‏باشد. اما فولیکول‏هاى مو در ناحیه زیر بغل و در ناحیه‏ى اعضاى تناسلى در مقابل مقدار خیلى کم آندروژن نیز حساس بوده و باعث رویش مو در این نواحى هم در مرد و هم در زن مى‏گردد.

2- پرمویى فیزیولوژیکى، دارویى و بیمارى در خانم‏ها: رشد موهاى بزرگ در صورت و در بدن خانم‏ها ممکن است ناشى از بعضى عوامل فیزیولوژیکى از قبیل بلوغ، حاملگى و یائسگى باشد. همچنین بعضى از بیمارى‏هاى غدد ترشح‏کننده داخلى مثلا هیپوتیروئیدیسم‏[6] یا کم‏کارى غده تیروئید ممکن است باعث رشد غیر طبیعى موهاى صورت و بدن خانم‏ها شود. مصرف بعضى از داروها نیز از قبیل هورمون آندروژن و قرص‏هاى جلوگیرى از حاملگى حاوى پروژسترون و داروى مینوکسیدیل‏[7] مى‏توانند باعث رویش‏هاى موهاى بزرگ در صورت و در بدن خانم‏ها شود. به‏هرحال در پرمویى دارویى، موهاى ریز مى‏توانند بدون ارتباط با ترشح غیر عادى آندروژن تبدیل به موهاى بزرگ در نواحى غیر عادى گردند.

بررسى علت واقعى پرمویى در خانم‏ها

هدف از بررسى یک بیمار مبتلا به هیرسوتیسم این است که از راه صحیح از علت واقعى ایجاد این عارضه مطلع گردند تا بتوانند درباره درمان مؤثر و ثمربخش او اقدام نمایند. به‏طور مثال با وجودى که آزمایش‏هاى متعددى براى رسیدگى به فعالیت غده‏هاى فوق کلیوى، فعالیت تخمدان‏ها و فعالیت غده هیپوفیز در دسترس هستند اما در مورد خانم جوانى که داراى دوره‏هاى عادت ماهیانه منظم بوده و یک یا چند حاملگى و تولد فرزند داشته است کمتر ممکن است احتیاج به ارزیابى غده‏هاى ترشح‏کننده داخلى داشته باشد. این فرد بیشتر در گروه ایدیوپاتیک قرار مى‏گیرد که تنها ممکن است اندکى افزایش در سطح هورمون تستوسترون در سرم خون او یافت شود. به نظر مى‏رسد که نقص این گروه افراد و شاید بزرگترین عیب آنها در افزایش حساسیت فولیکول موهاى صورت و بدنشان به تحریک آندروژن باشد. اما برخلاف این گروه در مورد خانم‏هاى مبتلا به آمنوره‏[8] یا فقدان عادت ماهیانه یا در مورد آنهایى که عادت ماهیانه نامرتب و خون‏ریزى مختصر دارند و یا آنهایى که سایر علایم تحریک بیش از حد آندروژن را نشان مى‏دهند، بررسى غده‏هاى ترشح‏کننده داخلى آنها لازم و ضرورى است.

علائم افزایش هورمون مردانه در خانم‏ها

بروز علائم مردانه در خانم‏ها در اثر ترشح زیاد تستوسترون و سایر آندروژن‏ها مى‏باشد. هر اندازه که سطح آندروژن در خون بیشتر باشد علایم مردى شدیدترى ظاهر مى‏شود. آثار و علایم افزایش آندروژن یا هورمون‏هاى مردانه در خانم‏ها به این شرح نمایان مى‏گردند:

آکنه و افزایش ترشحات چربى در پوست، بزرگ شدن کلیتوریس‏[9] یا عضو منبسطشونده در آلت تناسلى زن، کوچک شدن پستان‏ها، کلفت شدن صدا، طاسى پیشانى- گیجگاهى، افزایش توده‏هاى عضلانى بدن، کم شدن عادت ماهیانه یا فقدان آن، مشکلات جنسى، رویش موهاى بزرگ در نواحى غیر عادى براى زنان، و تعریق بدبو یا ایجاد بوى بد بدن.

چهره خانم‏ها نباید مانند آقایان ریش و سبیل درآورد و درصورتى‏که مو درآورد باید موها آن‏قدر نازک و ظریف باشد که به چشم به خوبى دیده نشود. اما موى صورت بعضى خانم‏ها به ضخامت مردان مى‏رسد که علت آن متفاوت است. یکى از علت‏ها تنظیم نبودن‏ هورمون زنانه است که بایستى هورمون زنانه را با خوردن دارو افزایش دهید. بدین منظور بهتر است به مدت حدود 2 سال تحت هیچ شرایطى از مرغ به عنوان خوراک استفاده نکنید و مدتى طولانى هر روز صبح و شب هربار یک قاشق غذاخورى رازیانه‏ى نیمکوب شده را بجوشانید و آب آن را صاف پس از شیرین کردن، بنوشید.

یا رازیانه را بسیار نرم بسایید و هر صبح و شب هر مرتبه یک قاشق شربت‏خورى از آن را در دهان ریخته با آب بخورید و یا همان مقدار را با یک فنجان آب سرد و شکر مخلوط نموده میل کنید. یا بعد از هر غذاى روزانه یک فنجان عرق رازیانه بنوشید.

جلوگیرى از رویش مو در نقاطى از بدن‏

اگر میل دارید در موضعى مو روییده نشود یا موهاى روییده شده به مرور ضعیف و سست گردد و از روییدن مجدد آن جلوگیرى شود پس از کندن موها یکى از دستورات زیر را انجام دهید و چند بار هم تکرار کنید.

اگر باز مو رویید به همین طریق ادامه دهید تا کم‏کم پیاز مو ضعیف گشته و رویش مو به مرور زمان قطع گردد.

* پس از کندن موها آهک آب ندیده را در سرکه حل کنید و بمالید.

* تخم مورچه و بزر البنج و اسپرزه به نسبت مساوى مخلوط کنید، سپس نرم بکوبید و با سرکه مخلوط کرده و به محل مورد نظر بمالید.

* بزر البنج را با زهره گاو[10] و آهک آب ندیده و مغز گوسفند مخلوط کرده و بمالید.

* نشادر را بسایید و با زهره بز مخلوط کنید و بمالید.

* شیره‏ى خشخاش را در سرکه حل کنید و بمالید.

* برگ خشک درخت توت را کوبیده و نشادر و زهره گاو را مخلوط کرده و بمالید.

* بزر البنج و اسپرزه را بسایید و با سرکه مخلوط کنید و بمالید.

* یک برابر زاج را با چهار برابر[11] اقلیما و سفیدآب، در آب برگ شاهدانه تازه مخلوط کنید و 24 ساعت بماند و بعد از کندن موها به محل بمالید.

* آب نارنج را پس از کندن موها به آن محل بمالید.

* کف دریا، زاج، سرنج و اقلیما را مخلوط کرده و بسیار نرم بسایید سپس در آب انجیر تازه مخلوط کنید و بمالید.

* انجیر، سیر و هزار چشمان را به مقدار مساوى در ظرفى ریخته بجوشانید و آب آن را بمالید.

* انجیر را در آب برگ کنجد تازه بجوشانید و آبش را بمالید.

* باقلا، برنج و نخود را بجوشانید و آبش را بمالید.

* خاکستر چوب مو، نمک سوخته و آهک را مخلوط کنید و بمالید.

* هزار چشمان و کوکنار و بزر البنج را بسایید و با سرکه مخلوط کنید و بمالید.

* آب جوشانده مخلوط گل ختمى، آهک و سرکه را بمالید.

* یک گرم زرنیخ را با یک عدد سفیده‏ى تخم‏مرغ و کمى آب جوشانده؛ با میوه کاج مخلوط کنید و بمالید.

* خاکستر کبر را با شیره‏ى انجیر مخلوط کرده و بمالید.

* دو گرم گوگرد زرد، یک گرم زرنیخ، 5 گرم آهک و 20 گرم ریشه اریسا را در مقدارى آب باقلا بپزید و بمالید. ^[12]

نشانه‏هاى غلبه خلط سودا: چروکیدگى و بى‏طراوتى پوست، خشکى پوست، بروز لکه‏هاى تیره در پوست، تأخیر عادت ماهانه در خانم‏ها و دفع خون لخته ‏لخته و تیره‏رنگ، زیادى فکر و خیال به علت غلبه خشکى در مغز، هجوم افکار و پرکارى ذهن و نداشتن تمرکز، علاقه به شعر و سیاست، گرفتگى دهانه معده یا پیلور و عضلات حلق و حنجره، احساس توده در حلق، گرفتگى عضلات پشت ساق، اشتهاى کاذب و خرده‏ خوارى، پرموییبه علت خشکى مزاج که گاهى باعث هیرسوتیسم‏ مى‏شود، کمحرفى و گوشه‏گیرى، نا امیدى و بدگمانى و ترس و نگرانى بیش از حد، کابوس و بى‏خوابى‏. [13]

پرموئى‏

پرموئى یعنى رویش زیادتر از حال طبیعى مو در مناطقى از بدن که معمولا مو ندارند یا موى آنها در حال طبیعى اندک است مانند پرموئى در صورت بعضى از زنها.

غربى‏ها این پرموئى را هیرسوتیسم‏ مى‏نامند.

پرموئى اکثر مواقع مربوط است به یک استعداد نژادى و خانوادگى گاهى هم کم و زیاد شدن ترشحات بعضى از غدد داخلى در پرموئى دخالت دارد گاهى در اثر تحریکات مداوم پوست پرموئى عارض مى‏شود. در بعضى از زنها پس از اتمام دوره جنسى در سن حدود پنجاه سال و پیدایش یائسگى بعلت قطع شدن بعضى هورمن‏ها پرموئى عارض مى‏گردد.

براى درمان پرموئى راههاى زیادى را پیشنهاد کرده ‏اند مانند کندن موها- تراشیدن- مصرف مواد هورمنى، زفت انداختن، مصرف داروهاى شیمیائى، مصرف مواد بى‏رنگ‏کننده تا موها دیده نشوند و بالاخره خراب کردن پیاز مو با وسایل برقى مخصوص اما هریک از شیوه‏ هاى فوق داراى مشکلات و معایبى است و بعضى از آنها مانند سوزاندن پیاز مو داراى عوارض جنبى مى‏باشند.

در مداواى پرموئى پزشکان سنتى ابتدا کندن موها را بوسیله بندهاى مخصوص یا با وسائل دیگر تجویز مى‏کنند و براى جلوگیرى از درد ناشى از این کندن داروهاى بیحس‏کننده موضعى استفاده مى‏شود. در این امر باید دقت شود که پوست آسیب نبیند سپس از داروهائیکه از نمو مجدد مو جلوگیرى مى‏کنند استفاده مى‏نمایند که چند نمونه از این داروها ذیلا نام برده مى‏شوند.

1- اگر دانه گیاه بذر البیخ را پس از کوبیدن با سرکه بجوشانند و روزى دو سه بار پس از کندن موها به عضوى که منظور جلوگیرى از رشد مجدد موهاى آن است ضماد نمایند اکثر مواقع از رویش مجدد موها جلوگیرى مى‏کند.

2- اگر گوشت جوجه ‏تیغى را با روغن زیتون طبخ نمایند و آن را صاف کرده و روغن حاصل را در شیشه‏اى نگهدارى کنند ضماد این روغن در عضوى که منظور جلوگیرى از رشد مجدد موهاى آن است پس از کندن موها اکثر مواقع پیاز مو را خراب کرده و از رشد موها جلوگیرى مى‏کند.

3- در قدیم جهت جلوگیرى از رشد مجدد این‏گونه موها پزشکان از خون هدهد استفاده مى‏کرده‏اند اما در زمان حاضر این پرنده بسیار کمیاب است و دست‏رسى بآن براى عموم مقدور نیست.

مواد یا داروهاى نرم‏کننده. پوست مواد نرم‏کننده پوست موادى روغنى هستند که بمنظور نرم کردن پوست بدن و حفاظت پوست بدن در برابر تحریکات خارجى و یا جلوگیرى از خشک شدن و چروک خوردن پوست بکار مى‏روند. و گاهى نیز جهت تسهیل جذب بعضى مواد داروئى از راه پوست از آنها استفاده مى‏شود.

از نرم‏کننده ‏هاى شیمیائى. وازلین- گلیسیرین‏

از نرم‏کننده ‏هاى گیاهى. روغن بادام شیرین- روغن نارگیل- روغن تخم پنبه و تخم کتان- روغن ذرت- روغن کنجد- روغن بادام زمینى- روغن کرچک- روغن زیتون روغن هسته هلو- روغن هسته زردآلو که گاهى مقدارى اسانس نیز به آنها اضافه کرده و بکار مى‏برند در این صورت باید اسانس طبیعى باشد و مزاجش ضد روغن مربوط نباشد تا اثر مطلوب روغن طبیعى زایل نگردد.

از نرم‏کننده‏هاى حیوانى مفید. کوهان شتر- پیه بز- پیه مرغ سیاه که رنگ دیگرى همراه نداشته باشد.

بعضى از نرم‏کننده‏ها اضافه بر خواص نرم‏کنندگى تقویت‏کننده هم مى‏باشند مانند روغن بادام شیرین- روغن زیتون- روغن کنجد و روغن نارگیل بعضى خواص‏ التیام‏ دهنده نیز دارند مانند کوهان شتر و بعضى خاصیت ضدعفونى‏کننده نیز دارند مانند گلسیرین و روغن بادام تلخ در خواص پیه مرغ سیاه عند الزوم بحث خواهد شد.

لازم به ذکر است بعضى از داروهاى گیاهى لعابدار هستند که جزء مواد چربى نبوده اما نرم‏کننده مى‏باشند هم براى اعضاء ظاهرى مانند پوست بدن و هم جهت اندامهاى داخلى مانند دستگاه گوارش یا ششها و غیره مصرف مى‏شوند این گیاهان مانند اسفرزه، کتیراى گون، میوه یا گل ختمى طبى و غیره.^[14]

^{درمان موهای زائد}

^{چای نعناع برای کنترل پر مویی.}

^{از بین بردن یبوست مزاج .}

^{از بین بردن تنبلی ( تخمدان + کیست تخمدان ) و کنترل چاقی موضعی .}

^{پرهیز مطلق از تغذیه اروپائی ها مانند فست فود مثل پیتزا ، کالباس ، سوسیس و سس ها ی کارخانه ای + دوری از تغذیه های سودازا (یعنی سرد و خشک مثل برنج زیاد ، گوشت گاو ، گوشت گوساله ، غذای پرچرب زیاد،غذاهای شیرین زیاد ، غذاهای رستورانی و ساندویجی ها ) + پرهیز از استرس بیصدا و درون ریز + غمبادها + غصه ها .}

^{پاکسازی بدن از اخلاط کثیف ، غلیظ و کهنه در خون و جداره روده ها با کمک موادهای گیاهی مثل منضج ها و مسهلات خاکشیر ،سکنجبین عسل ، دمنوش فلوس و دوری از چای سیاه .}

^{رفع موهای زائد با زردچوبه ، که روشی هندی است ، خمیر زردچوبه با آب لیمو مخلوط شده را جای رویش موها زده شود و در تغذیه های روزانه بجای مصرف رب گوجه فرنگی از زردچوبه همانند اجدادمان استفاده شود .}

^{حداقل یک دوره شش ماهه عرق رازیانه صبحها یک استکان و بعداز ظهرها یک استکان عرق بومادران فقط در ایام پریود ممنوع و هر دوره مصرف 14 روز بوده و سه روز فاصله بیفتد و دوباره تکرار شود .}

^{مصرف شربت بید مشک با گلاب بعنوان نوشیدنی روزمره .}

^{تخمه کدو روزانه مصرف شود و یا روغن کدو به جای رویش ها زده شود تا غدد جنسی مردانه متعادل و آرام شود .}

^{مصرف گیاه پنج انگشت ( معروف به سلطان کاهش شهوت جنسی ) بصورت دمنوش همانند چای مصرف شود . در این باب بایستی از تشدید شهوت جنسی بطریق عادی بکاهیم تا هورمون ها متعادل شود .}

^{مالیدن روغن رازیانه در محل رویش موها .}

^{دوری از مصرف قرص ضد بارداری .}

^{حجامت و بادکش زیر شکم بصورت نوبه ای .}

^{کاهش وزن انجام شود و از پرخوری بشدت پرهیز شود .}

^{حذف چای سیاه با قند و شکر و بجای آن دمنوش های مفید مثل دمنوش به و به لیمو با توت و یا مویز سیاه مصرف شود .}

^{هفتگی چند بار از دمنوش شیرین بیان با بادرنجبویه و گل گاوزبان استفاده شود .}

^{معجون آب سیب با به و هویج و انار شیرین روزانه مصرف شود .}

^{شام حداکثر ساعت 1800 انجام شود .}

^{مصرف ادویه جات حداقل مصرف شود و یا سبزیجات تند مصرف آن پرهیز شود .}

 

---

[1] - Vellus

[2] - Hirsutism

[3] - Adrenal

[4] -.Idiopathic

[5] -.Testosterone

[6] -.Hypothyroidism

[7] -.Minoxidil

[8] -.Amenorrhea

[9] -.Clitoris

[10] - آب داخل کیسه صفراى گاو.

[11] - منظور این است که به نسبت 1 به 4؛ یعنى هر مقدار زاج ریختیم، 4 برابر آن از مواد دیگر ریخته شود.

[12] - دائرة المعارف گیاه درمانى ایران، ص: 48

[13] - تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى)، ص: 216

[14] - طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى، ص: 264